یکی از مسائل و مشکلات خاص دوران کودکی اختلالات و ناروانیهای گفتاری است که از جمله شایعترین آنها میتوان از لکنت زبان نام برد. بر طبق چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری بیماریهای روانی، لکنت زبان نوعی آشفتگی و اختلال در روانی گفتار است که به صورت تکرار صداها، کشش صداها، قطعروانی کلام، تکرار کلمات، مکث بین واژهها، ناموزونی تکلم و جایگزین کردن واژه ها به منظور جلوگیری از کشش صداها در بین کودکان و نوجوانان مشاهده میشود.
اغلب کودکانی که دچار لکنت زبان هستند، میدانند که چه میخواهند بگویند و شاید بارها نیز آن را تمرین وتکرار کردهاند. ولی به راحتی و در شرایطی خاص قادر به بیان آن نمیباشند. آنان برای اینکه بتوانند فشار حاصله از وقفههای غیرارادی کلامشان را کاهش دهند، دچار پریشانی و آَشفتگی میشوند و سعی دارند با تلاش و کلنجار بسیار حرف خودشان را بزنند.
همانطور که هیچ دوکودکی کاملاً شبیه به هم نمیباشند، لکنت نیز در همۀ کودکان به یک شکل نمیباشد. درگروهی از کودکان لکنت همراه با اضطراب، فشارهای عصبی، تیکهای جسمانی، تغییر حالات چهره و حتی گریۀ کودک است و در گروهی دیگر، لکنت موجب ناتوانایی های شدید ارتباطی درآنان میشود. لکنت در بینکودکان خردسال، ناپایدار وگذراست و میتواند از یک روز به روز دیگر و از یک موقعیت تا موقعیت دیگر تغییر کند.
برای مثال، کودکی ممکن است به صورت تدریجی دچار لکنت شود و این اختلال در او ماندگار شود، در حالیکه ممکن است درکودکی دیگر، کاملاً ناگهانی و به یک باره شروع شود و حتی به یک باره نیز از بین برود.علت این تغییرات میتواند با حالات روحی – روانی، خستگی، نگرانی و شتاب او برای توضیح دادن مطلب در ارتباط باشد.
آنچه که در این خصوص حائز اهمیت میباشد آن است که، اگر کودک تازه شروع به لکنت کرده است و پس از مدتی بهبود نیافته است، ممکن است ناروانی درگفتار او موجب تنش، اضطراب و ناکامی او در مراحل مختلف زندگیش شود که بهتر است در همان اوان کودکی به دنبال کمک متخصصین بود.
در اغلب موارد لکنتها و ناروانیهای گفتارکه ثابتو پایدار میشوند، ممکن است با افزایش سن بهبود نیابند و مسائل و مشکلات فراوانی برای کودک به وجود آورند.
میزان شیوع لکنت زبان
میزان شیوع لکنت زبان در بین کودکان تقریباً ۵ درصد است و معمولاً تا سنین جوانی، ۸۰-۵۰ درصد این افراد با رسیدگی و درمانبه موقع بهبود پیدا میکنند. همچنین لکنت زبان در بین پسرها ۵-۴ برابر دخترهاست و سیر بیماری نیز در بین پسرها طولانیتر است.
به طورکلی، اغلب مشکلاتگفتاری در سنین ۵-۲ سالگی (یعنی زمانی که کودکان در حال فراگیری مهارتهای کلامی گوناگون، استفاده از لغات جدید، بهکارگیری جملات طولانیتر، صحبت در میان جمع و بیان نظرات و افکارشان هستند) و ۷-۵ سالگی (یعنی زمان آغاز مدرسه، برانگیختگی برای یادگیری و کنجکاوی، هیجان ناشی از کلاس و درس، کسب مهارتهای اجتماعی و ورود به اجتماع بزرگتر هستند) ،آغاز میشود.
مشخصات بالینی لکنت زبان
اغلب کودکان در ۱۵-۱۲ ماهگی شروع به صحبتکردن میکنندو در ۲۴-۱۸ ماهگی با ساختارهای دستوری صحبت میکنند. کودکانی که لکنت دارند، میانگین زمان گفتارشان پایین است و تکلم را دیرتر آغاز میکنند. اینگونه کودکان الزاماً درسایر مهارتهای رشدی خود کند نیستند. پژوهشگران طی تحقیقی دریافتند کودکان مبتلا به لکنت از تعداد بیشتری ازگفتههای تک واژگانی استفاده میکردند.
* ساختارهای سادۀ دستوری رابه کار میبردند
* اشتباهات دستوری بیشتری داشتند.
* اشتباهات بیشتری در تولید اصوات داشتند.
* در مقایسه با کودکان سالم ۲ ماه تأخیر رشد کلامی داشتند.
تشخیص لکنت زبان در مراحل اولیه بسیار مشکل است؛ زیرا اغلب کودکان خردسال بدون اینکه هیچ مشکل و یا زمینهای برای گسیختگی های گفتاری داشته باشند. علائمی از لکنت زبان دارند. گروهی از آنها چندان به این مشکل خود اهمیت نمیدهند واگر چند بار هم نتوانند کلمهای را به درستی بیان کنند. هیچ ناراحت نمیشوند. درحالیکه گروهی دیگر، کمترین گرفتگی زبان تأثیری عمیق بر رفتارهای اجتماعی آنان میگذارد و سخت تلاش میکنند تا لغات و واژگان را به درستی بیان کنند. در نهایت نیز از اینکه نمیتوانند آنطور که میخواهند صحبتکنند، دچار ناامیدی و ناکامی میشوند. شدت لکنت زبان درکودکان میتواند از حادترین تا کمترین حالات متغیر باشد. متخصصان گفتاردرمانی برای تشخیص و شناسایی کودکانی که دچار لکنت زبان هستند، به علائم زیر توجه میکنند؛
* تکرار صداها و هجاها (مثل، من من ، من من ،او او او )
* کشش یا امتداد دادن صداها (مثل تکرار صدایی مممم ماما، تکرار ه یجایی مامامامان)
* در میان اندازی
* مکث درون واژه ها
* انسداد قابل شنیدن و ناملفوظ (مکثهای پر و خالی)
* جایگزین کردن برخی لغات بهمنظور عدم گفتن کلمات مشکل
* تکرار واژه های تک هجایی
* انجام حرکات اضافی مثل، چشمک زدن، تیک، لرزش فکها و لب و دهان
* بیان واژههای مشکل که با تنش فیزیکی ادا میشوند.
تمام موارد فوق علائم لکنت زبان هستند و چنانچه والدین، مربیان و نزدیکان تصور میکنند کودکی با این خصوصیات صحبت میکند،بهتر است با اتخاذ روشهای مناسبی درصدد بهبود او برآیند و اجازه ندهند لکنت در او سالهاطول بکشد؛ زیرا گفتن این جمله که خودش خوب خواهد شد مشکلی از کودک حل نمیکند.
برای درمان لکنت زبان کودکان روشهای بیشماری وجود دارد که هر یک بر دیدگاهی خاص تدوین شده اند، از جمله روشهای روانکاوی، گروه درمانی، خود درمانی، دارو درمانی، شناخت درمانی و …
در برخی موارد، درمان لکنت زبان نیاز به جلسات متعددی دارد که لازمۀ آن ایجاد ارتباط مناسب و موثر با کودک و والدینش است. به طورکلی هرچه کودک از نظر سنی بزرگتر باشد، برنامۀ درمانی طولانی تری نیاز دارد. هدف درمانگر برای بهبودی کودکان خردسال مبتلا به لکنت آن است که مانع از پیشرفت مشکل او شود و درهمان ابتدا آن را درمان کند. هرچه درمان دیرتر آغاز شود و کودک بزرگتر باشد، احتمال بهبودی کامل کمتر میشود. در ادامه مقالات این سایت به بحث درمان لکنت زبان بیشتر خواهیم پرداخت.
- ۰ ۱
- ۰ نظر
