اصول درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

تا به اینجا دو اصل اساسی "پذیرش" و " گسلش شناختی" به عنوان بنیان اولیه ی رویکرد اکت بررسی شدند. در ادامه به توضیح 4 اصل باقی مانده خواهیم پرداخت.

3. تماس با لحظه اکنون: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و فنون آن، مشاهده و توصیف بدون قضاوت تجارب در زمان حال را تشویق می کند.

این تجربه در زمان حال به مراجعان کمک می کند تا تغییرات دنیا را آن گونه که هست تجربه کنند، نه آنگونه که ذهن می سازد. ارتباط موثر، باز و غیر دفاعی با زمان حال دو ویژگی دارد: نخست اینکه به مراجع آموزش داده می شود به آنچه در محیط  و تجربه ی درونی دارد توجه کرده و آن را مشاهده کند و دیگر اینکه مراجع آموزش می بیند تا آنچه وجود دارد را بدون قضاوت یا ارزش یابی توصیف کند. فنون زیادی برای جهت دادن مراجع در زمان حال استفاده می شود. تمرینات ذهن آگاهی در اکت به منظور توجه مراجع  به دنیا استفاده می شود، آن گونه که آن را مستقیما تجربه می کند و نه آن گونه که با فراورده های ذهن شان ساخته می شود.  

4. خود به عنوان زمینه یا حسی متعالی از خود: در این رویکرد آمیختگی با "خود مفهوم سازی شده " تهدیدی برای انعطاف پذیری روانشناختی خواهد بود.

بر این اساس در اکت، تلاش بر آن است تا ارتباط با انواع دیگری از خود  ارتقا داده شود. یکی از این ها، معنا و حسی از خود به عنوان زمینه ای است که در آن رویدادهای درونی مثل افکار، خاطرات و احساسات بدنی رخ می دهند. این حس متعالی از خود در انسان هاست و از طریق فرایند های گسلش شناختی و ذهن آگاهی  به دست می آید. مزیت اصلی این حس از خود به عنوان زمینه، پذیرش را حمایت می کند. شماری از مداخلات اکت هدفشان این است که به مراجع کمک کنند تا جنبه های کیفی خود به عنوان زمینه را به طور مستقیم تجربه کنند.    

5. ارزش ها : ارزش ها حوزه هایی از زندگی اند که برای فرد مهم اند. ارزش ها متفاوت از اهداف اند.

ارزش ها هرگز به دست نمی آیند در حالی که اهداف می توانند کسب شوند. برای مثال مردی برای "پدر خوب بودن" ارزش قائل است ، اما این چیزی است که هرگز به طور کامل انجام نمی شود. ارزش ها جهت های کلی برای رفتار فردند. در حقیقت ارزش ها مفاهیم کلی و انتزاعی اند که جهت های مهم فرد در زندگی را نشان می دهند. در درمان مبتنی بر پذیرش وتعهد، درمانگر مراجعین را مورد چالش قرار می دهد تا به آنچه در حوزه های مختلف زندگی برایشان مهم است توجه کنند. تمرینات خاصی برای کمک به مراجعین در تصریح ارزش های شان استفاده می شود. مراجع ارزش ها، اهداف و رفتارهای خاصی که در راستای آن ارزش هاست را تعریف می کند. موانعی که احتمالا در راه رسیدن به اهداف و حرکت در جهت ارزش ها پیش می آید نیز شناسایی می شود. معمولا این موانع ، موانع روانشناختی اند که پذیرش، گسلش و ارتباط با زمان حال، مراجع  را در غلبه بر آن ها یاری می کند.

6. اقدام متعهدانه: در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمانگر مراجع را تشویق می کند تا به تغییرات در رفتارش متعهد باشد.

از منظر نظریه ی چهارچوب رابطه ذهنی، عمل متعهدانه یک الگوی سازنده ی رفتار است که با ارزش ها به عنوان یک پیشایند کلامی تنظیم می شود و با پیامدهایش که منطبق با ارزش ها ست تداوم می یابد. مطرح کردن تعهدات در اکت عبارت است از تعریف اهداف در حوزه های خاصی که برای فرد ارزش مند است، سپس عمل کردن طبق این اهداف در عین شناسایی و پذیرش موانع روانشناختی.

فنون درمانی و روش ها

باید گفت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ، یک برنامه ی درمانی خاص یا مجموعه  محدودی از شیوه های درمانی نیست. حتی در مورد یک مسأله ی خاص ، چندین برنامه ی درمانی می تواند ایجاد شود. با توجه به نوع مشکل، مراجع، فردی یا گروهی بودن درمان ، فنون مربوطه  انتخاب می شوند. فنون اکت از رفتار درمانی سنتی، درمان شناختی – رفتاری ، درمان تجربه ای و گشتالت درمانی و نیز سنت های خارج از حوزه بهداشت روان (ذهن آگاهی، آیین ذن ) اقتباس شده است. اما آنچه در اکت بی نظیر است، چهارچوب فلسفی و نظری آن است.

کاربرد استعاره در درمان

بیشتر شیوه های اکت، استعاره ای هستند. در این زمینه چندین دلیل برای استفاده از استعاره وجود دارد. نخست اینکه، چون استعاره ها خاص و نهی کننده نیستند، مراجعان نسبت به آن مقاومت نشان نمی دهند. استعاره ها فقط داستانند. مراجع آن را به خوبی احساس می کند و می داند هیچ قضاوتی در آن وجود ندارد. دلیل دوم آن ها این است که استعاره ها شکل منطقی رفتار کلامی نیستند، آنها بیشتر شبیه عکس اند. به گونه ای که به فرد کمک می کنند به طور واقعی رویداد یا داستان توصیف شده را تجربه کنند. علاوه بر استعاره ها که استفاده زیادی در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد دارند، درمانگران اکت از تناقض ها و تمرینات تجربه ای نیز استفاده ی زیادی می کنند. آن ها معتقدندکه استفاده مکرر از تناقض در درمان باعث می شود مراجع به این حقیقت برسد که زبان لفظی در برخی زمینه ها سودمند است و در برخی زمینه های دیگرآسیب زا می باشد و در نتیجه خود را از گیر زبان لفظی رها سازد. این هدف اصلی در اکت است، زیرا در اکت اعتقاد بر این است که آمیختگی با رویدادهای کلامی، منبع اصلی استفاده مداوم مراجع از شیوه های ناموثر تغییر وکنترل است. اکت از تمرین های تجربه ای نیز استفاده ی زیادی می کند. هدف این تمرینات کمک به مراجعان است تا بتوانند با افکار، احساسات، خاطرات و احساسات بدنی آسیب زا و غالبا اجتناب شده، ارتباط برقرارکنند.

کارکردهای تمرین تجربه ای

می توان موارد زیر را به عنوان کارکرد های تمرینات تجربه ای نام برد:

• مواجهه با تجارب درونی به مراجع اجازه می دهد افکار، احساسات، یا خاطرات خاصی را در یک زمینه متفاوت و امن تجربه کند. این کار می تواند برخی روابط کلامی را تغییر دهد که اجتناب تجربه ای را افزایش می دهد.

تضعیف  قوانین ذهنی که اجتناب تجربه ای را افزایش می دهند، مهم ترین هدف درمان اکت است و تمرینات مواجهه  نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کنند.

• از سوی دیگر فراخوانی رویدادهای درونی دشوار به آن ها اجازه می دهد به طور تجربه ای مشاهده و بررسی شوند.

مشاهده و بررسی یک پدیده ی درونی، مستلزم نگاه بدون قضاوت به آن پدیده است و نهایتا مشارکت مراجعان در تمریناتی  که نقیصه ی زبان انسان را آشکار می سازد، بسیار برتر از واردکردن آن ها در بحث های منطقی و طولانی در خصوص همان نقایص است. در واقع در تمرینات تجربه ای مراجع به این سوال مهم پاسخ می دهد که " تجربه ات چه می گوید ؟ "   منبع:مشاوره-آنلاین.com